Harm de Jonge(n)

(c) noelle smit


DAG VAN T GRUNNEGER BOUK
Meester: Noem eens twee voornaamwoorden, Lenting!
Gerard: eh, wie, ik?
Meester: Goed gedaan, jongen.
Al vaker heb ik geschreven dat ik nogal wat plezierige school herinneringen heb. Het zit ‘m denk ik in het feit dat ik het leuk vind om iets te leren, te weten of te willen begrijpen. Niet dat ik als leergierig te boek stond (op de lager school waren gedrag/vlijt meestal voldoende) maar ik was dus niet lastig. Het helpt ook als je een brede interesse hebt en bovenal leraren treft die goed les kunnen geven en interessante stof hebben. Met verbazing lees ik dan ook sommige reacties op schoolbank waren velen steen en been klagen over orde, tuch en leerervaringen.
Ook op de HAVO trof ik het. Ben Stulp voor bio, de heer Fleurke voor boekhouden/administratie, mevr Goosen voor Engels, Evert Jager voor geschiedenis en staatsinrichting, Smitje voor handenarbeid, Kammenga/Roosjen aardrijkskunde, Chris van Bruggen blokfuit/muziekgeschiedenis en niet te vergeten Johan Eshuis voor gymnastiek. Nog regelmatig pluk ik de vruchten van hun lessen. Maar die hebben allemaal niks te maken met lezen, literatuur, gedichten en schrijven maar Harm de Jonge des te meer.
Waar gaat het boek over? “Oele Uil bewaarde altijd alle vragen van de vogels. Maar nu Oele dood is zijn die vragen zoek. Ook de belangrijkste vraag van de wereld is weg. De vogels van het bos gaan op zoek. Ze vinden de rare vraag, de domme vraag, de kleine vraag, de moeilijke vraag en nog heel veel andere vragen. Maar waar is toch de belangrijkste vraag? Eindelijk vinden ze hem, maar is de belangrijkste vraag nu ook meteen de liefste vraag? En is de liefste vraag misschien de verlegen vraag van Nachtegaal? Duif weet het antwoord!”
Met zachte stem droeg hij, met alleen een bil op het voorste tafeltje, dan voor. Meestal was het de Beatrijs of anders een gedicht. Tenminste in mijn herrinering. Net zoals het feit dat hij een beige broek met congnac bruine trui droeg waar de geur van pijptabak in woonde. Zelf had hij een boerderijtje in Boerakker. Scheurde dan met zijn Saab over de Friese straatweg. Dat bedacht ik als hij vertelde “de sponde moeilijk te kunnen verlaten” en net op tijd de klas binnen stapte.
In zijn speelse manier van het benaderen van de taal was geweldig. Een prima vervolg op Sjouke Sytema. Dat was dan wel een Fries maar had ook veel interesse in onze taal. Pas toen ik op een keer las dat hij een prijs had gewonnen, niet zo maar een prijs maar de naar het typetje uit Multatuli vernoemde literatuurprijs! Harm de Jonge won de Woutertje Pieterse Prijs. Deze wordt al sinds 1988 jaarlijks toegekend aan het beste oorspronkelijk Nederlandstalige jeugdboek en toen gaf Harm nog gewoon les op de Nijenborg in Groningen (havo-top en P.A.).
Het schijnt een heel mooi boek te zijn: Josja Pruis.

Op zotterdag 27 september 2008 wordt DAG VAN T GRUNNEGER BOUK holden op Knoal, in Theater Geert Teis. Man, wat doar wel nait apmoal loos is…. Middagprogramma, eterij en oavendprogramma, je mouten der wel stìnzat vandoan kommen, in lief, in kop….
Vanof 14.00 uur kìn je derin, doar op Knoal, bie Geert Teis. Kìn je snuustern bie Boukenkist en t Ommelander Antiquariaat. Uur loater begunt t programmoa rond t aanbaiden van t nije begunstegersbouk ‘Laifste vroag’. Bouk is schreven deur Harm de Jonge, mor in t Grunnegers omtoald deur Fré Schreiber. En der mouten prachtege ploatjes in stoan van Noëlle Smit. Haarm Diek is in 2005 oet tied kommen, mor zien leste ‘essay’ wordt op dizze dag prezenteerd: ‘t Grönnegers midden maank aandere toalen’. As je Dag van t Grunneger Bouk bezuiken, krieg je Haarm Dieks essay vergees. Veur meziek zörgen Adrian Farmer en Bob Heidema, dat liekt mie wel goud tou.

Inmiddels is De Jonge achter in de zestig en zijn zijn boeken vertaald in het Koreaans, Turks, Hebreeuws, Duits, Frans, en nu dus ook in (zijn moedertaal) het Gronings. Het is inmiddels jaren geleden dat we aan het Reitdiep in Groningen de nederlandse literauur doornamen. Wat mocht wel en niet op de lijst en paste het wel in lijst die opgedeeld was in perioden. Dus verplicht middeleeuwen, iets van de vijftigers een gedichtenbundel enz. Harm ziet er op sommige foto’s uit als een soort Rik Felderhof maar zijn ogen glimmen nog als toen. Hij woont nog in Boerakker zo lees ik. Dat kleine dorpje in het Westerkwartier waar ik voor de Jonge leerde kennen nog nooit van had gehoord.

Kijken of ik het boekje (met een handtekening) op de kop kan tikken.
BOERAKKER/MIDDELSTUM -

Zijn boeken zijn vertaald in het Koreaans, Turks, Hebreeuws, Duits en Frans, maar tot dusver niet in zijn moedertaal, het Gronings. Daar komt nu verandering in. 'De liefste vraag' van jeugdboekenschrijver Harm de Jonge (68) uit Boerakker verschijnt september volgend jaar in het 'Grunnegers' als 'begunstegers bouk' van Stichting 't Grunneger Bouk.
Jeugboekenschrijver Harm de Jonge uit Boerakker vindt het 'een hele eer', dat een Groninger versie van een van zijn titels in 2008 wordt toegezonden aan de ongeveer 4500 donateurs van Stichting 't Grunneger Bouk. "Ik wil niet opschepperig klinken, maar in de verste hoeken van de wereld kunnen boeken van mij in een vertaling worden gelezen. En niet in wat eigenlijk mijn moedertaal is. Dat euvel is binnenkort verholpen", zegt hij.
De liefste vraag is vertaald door Fré Schreiber uit Middelstum, kenner van de Groninger taal en columnist van Dagblad van het Noorden. De Jonge: "Hij heeft dat met vlammende oren gedaan. Ik vind dat heel leuk. Het is een zangerige, mooie vertaling geworden. Soms klinkt Gronings wat knauwerig, maar de vertaling van Schreiber niet. Hij laat de vogels in het bos - de hoofdrolspelers in het boek juist heel klankrijk met elkaar praten." Ook Schreiber zelf is overigens slim wies met het resultaat.
Laifste vroag wordt de titel van het begunstegers bouk voor volgend jaar. Schreiber - hij werkte er voor zijn plezier aan vertaalde het op eigen initiatief en vond het prachtig. De inwoner van Middelstum benadrukt dat het boek van De Jonge meer lagen heeft. Kinderen kunnen het 'spannende verhaal' lezen en volwassenen kunnen de onderliggende betekenis oppikken.
De dieren in de fabel stellen elkaar telkens vragen, waarbij naar Schreibers idee de zin van het bestaan centraal staat. De belangrijkste vraag vindt De Jonge: 'Waarom zijn wij hier in het bos?' Het antwoord van de vogels daarop luidt: 'Wij zijn hier in het bos om vragen te stellen'.
Het is de eerste keer dat 't Grunneger Bouk uit Scheemda een in het Gronings vertaald werk uitbrengt als begunstigersbouk. "Schreiber bood ons zijn vertaling aan. Wij waren meteen enthousiast. Dit wordt echt een mooi cadeau voor onze begunstigers", zegt bestuurslid Jan Groenbroek. Hij hoopt dat niet alleen de donateurs het gaan lezen, maar ook hun kinderen. "Dan snijdt het mes aan twee kanten."
De Jonge verleent belangeloos medewerking aan het uitbrengen van Laifste vroag. Hij spreekt en verstaat het Gronings, maar vindt zijn schrijfvaardigheid in zijn moedertaal ontoereikend om zichzelf aan een vertaling te wagen.
Harm de Jonge uit Boerakker heeft diverse succesvolle jeugdboeken geschreven. Afgezien van 'De liefste vraag' is dat onder meer het dit jaar met de Woutertje Pieterse prijs bekroonde 'Josja Pruis'


http://www.harmdejonge.nl/txt/liefstevraag.html

http://nl.wikipedia.org/wiki/Harm_de_Jonge

http://maps.google.nl/maps?sourceid=navclient&hl=nl&ie=UTF-8&rlz=1T4ADBF_nlQA280QA280&q=boerakker&um=1&sa=N&tab=il