poaskevuur

Wat zou nou de oorsprong van paasvuren in de provincie Groningen zijn?
Ik vroeg het me af.

Te pas en onpas wordt beweerd dat we het paasvuur danken aan ‘de oude Germanen’. 
De Germanen vierden rond de lente een vruchtbaarheidsfeest, waarbij vuur een centrale rol speelde. Het vuur zou de zon helpen om sterker te worden na de donkere wintermaanden.
Of, het was meer een viering van het voorjaar: Het aansteken van grote vuren was een manier om de terugkeer van het licht en het leven te vieren — een symbool voor de overwinning van de lichte lente op de donkere winter.

Dit 'heidense' gebruik zou na de kerstening ingelijfd zijn door de katholieke kerk en sindsdien een wat christelijk tintje hebben gekregen. 
Met de komst van het christendom zou het paasvuur een nieuwe symbolische betekenis hebben gekregen: het licht van de verrijzenis van Christus. De kerk nam het gebruik over en gaf het een nieuwe betekenis, zoals het aansteken van de paaskaars met “heilig vuur”.

Dat klinkt wellicht allemaal  plausibel. Toch is een kleine kanttekening wel op z'n plaats: er bestaat geen spatje bewijs voor.
De oudste vermeldingen van paasvuren dateren uit de zestiende-zeventiende eeuw, een tijd waarin de Germanen al heel lang niet meer onder ons waren. Ik lees verder op ‘de verhalen van Groningen’ dit:
....Wat is bovendien het christelijk tintje aan de vuren, behalve dat ze op een kerkelijke feestdag branden? Paasvuren zijn primair geen religieus gebruik maar een sociaal fenomeen. Dat waren ze in de zeventiende eeuw ook al. Kerkelijke autoriteiten hadden er destijds geen problemen mee omdat de vuren heidense rituelen zouden zijn, maar omdat ze met allerlei vermakelijkheden (GL als : houwerij en zoeperij) omkleed waren....

bron: Meertens instituut

Het is denk ik dus veel meer een sociale functie – het hele dorp kwam samen om naar het vuur te kijken. Een verzetje in een lang Paasweekeinde (met verder veel kerkdiensten en sociale verplichtingen).

Gemeenschapsgevoel werd een traditie, ook nu nog is het in sommige dorpen een belangrijk cultureel evenement waarbij jongeren bijvoorbeeld samen hout inzamelen. Of snoeitakken verzamelen.

Het was al lang een belangrijk sociaal evenement, zeker in een agrarische gemeenschap waar de winter een tijd van afzondering was geweest, met misschien alleen schaatsen als onderbreking. Verder met als bijkomend voordeel dat alles wat bij de voorjaarsschoonmaak te voorschijn kwam, zo op de stapel gegooid kon worden. Opruiming. 

Dat was het in mijn lagere school tijd ook. Op het oude spoor werd tussen de lanen van Kugel en de Haan een bult opgeworpen. Ver genoeg van de boerderijen aan het Padje en de drukke Hoofdweg. Het riet hadden we eerst al weggebrand met druipende fietsbanden. De jongens van de Haan; EbeJan-Jouke- Heilke,  de jongens van Kugel soms, plus Gert Zuidhof en ik zeker. De grote dingen kwamen uit de opruiming van de kapschuren langs het Padje en de rest van het grove snoeiwerk. Zaterdagen lang waren we zoet met het stapelen van de verzameling. Op tweede Paasdag eerst neutenschaiten en op het einde van de middag ging dan de hens in de bult: poaskevuur.