vroege kerst

Ik las: Het Allerhande-feestnummer van 2018 valt niet erg in de smaak. De Appie-klanten vinden het ontbreken van lekkere braadstukken, groot wild en de speciale visgerechten in de decemberuitgave echt zwaar teleurstellend. “Met de feestdagen zet ik geen rode kool, pastasalades, bietjes of aardappelpuree op tafel, dat is gewoon eten”, vindt een Allerhande-fan.

Ik dacht, toen ik het las, direct terug aan de vroege kerst. Kerst kent bij mij perioden. Dus is er voor mij vroege kerst, midden kerst, warme kerst en latere kerst. Ik zit nu in de late kerst periode maar toevallig dit jaar ook samenvallend met een warme kerst. Dit jaar vieren we kerst in Rio de Janeiro met onze vrienden: de familie S., die we kennen uit Uberlandia.

Maar, ik dacht dus direct aan de ‘vroege kerst’. De kerst zoals ik die mij herinner uit mijn mijn lagere schooltijd. Het klopt niet maar het was altijd donker en koud. Dat kwam deels omdat mijn kamer geen verwarming had en ik al vroeg naar bed ging/moest. Plus het feit dat er niet heel veel verlichtingspunten waren in de kamers. Het licht was aan of uit. Geen tv. Radio aan voor nieuws en op zondag voor GBJ Hilterman.

Als ik de oude data van vliegveld Eelde bekijk klopt het toch wel met bijna iedere keer wel ijs en of sneeuw in de maand december tussen '66 en '72. Dus het was ook schaatsen in de kerstvakantie. Op de grachten rondom de borg tot de straatlantaarns aangingen of op ijsbaan Slochterbosch.
Vroege kerst.

De vroege kerst is dus gekoppeld aan koude. Dat betekende ook dat in die tijd mijn vader naar ‘het spoor’ moest om wissels te ontdooien of (stuif)sneeuw te ruimen. Aan de andere kant was het ook een tijd dat hij op de andere momenten nog naar de ijsbaan moest omdat hij daar vrijwilliger was, en ook bij de toertochten. Dan was er verder ook nog de verkoop van kerstbomen. In de zomer verkochten we producten uit de tuin: diverse soorten bonen-en vroeg rijpe aardappelen. In de winter dus kerstbomen zonder kluit. Iedere keer leverde dit een soort van ruzie op tussen mijn vader en moeder omdat mijn moeder opdraaide voor de verkoop en dat dus naast het huishouden en de drie kinderen moest doen. Mijn vader was immers aan het werk.

De vroege kerst is ook voor mij gekoppeld aan: rollade. Gemengde rollade van slager Verbaas. Die werd dan door mijn moeder speciaal in de oranje braadpan gebraden. Als het netje eraf gehaald werd hoopte ik dat er dan een kontje vlees aan vast zat wat ik dan vanaf peuterde. Of als het in de kelder stond met een natte vinger wat kruiden proeven. De twee bruinige stukken met wit ertussen en de buitenkant donker met de indruk van het touwtjesnet duidelijk voelbaar.

Bij de vroege kerst hoorde ook de kerstviering in het kerkje op Schaaphok.

Op de weg naar Groningen aan het Slochterdiep, net over de brug van het Afwateringskanaal richting Schildmeer en net voor de brug van de Slochter Ae ligt het gehucht Schaaphok, bestaande uit een stuk of twaalf huizen en wat boerderijen. De naam is volgens overlevering ontleend aan de schaapskooi van de heren van de Frayelemaborg.

Het gebied stond tot het einde van de 19e eeuw bekend als een soort wildernis. De herberg, die op een knooppunt van wegen en kanalen lag, was vooral in trek als pleisterplaats voor schaatsers, eierzoekers, hooiers, jagers en stropers. De broers Wessel en Geert Entjes waren rond 1880 bekende hardrijders op de schaats. Hun vader, de kastelein Pieter Entjes, wendde zich echter tot het geloof. Hij verbouwde in 1890 de schuur van de herberg waar eerder "de zonde zo ijverig gediend was bij drank en kaartspel" tot een kerkzaaltje met tachtig zitplaatsen. Na zijn dood liet de familie van der Hoop van Slochteren hier in 1915 een Hervormd Evangelisatie gebouw neerzetten, dat tot 1968 dienst heeft gedaan en daarna alleen nog met speciale gelegenheden.

Dus eerste kerstdag naar de eigen kerk en op tweede kerstdag in de middag naar Schaaphok. We gingen daarna bij vrienden ‘aan’. De familie Holthuis woonde op Denemarken, het gehucht tussen Slochteren en Schaaphok in. Dat kwam dus goed uit. Dat was leuker dan op bezoek bij 'de Enten' (familie Entjes wat familie was) en die in de buurt van het kerkje woonden langs het kanaal. Vader Holthuis fungeerde als een soort koster en zorgde dat de kachel in het midden van de kerk warm was.

Dan was er bij thuiskomst aan de Hoofdweg warme chocolademelk waar ik dan graag het vel wilde in mij mok. Dat was een soort slagroom, en zo smaakte het ook. Het was namelijk van verse volle melk van boer van der Veen uit het Slochterbos. Die woonden op de boerderij waar mijn overgrootouders hadden gewoond. Thuis stond altijd de kerstboom, met zo’n vogeltje op een knijper, in de voorkamer. De piek die vaker niet dan wel recht op de boom stond. Altijd rood crepe papier om de emmer met geel zand uit 'mijn' zandbak. Verder alleen zilverkleurige slingers.

Het was dus in die tijd voor mij een gewone kerst. Donker, koud en gewoon eten. Alleen de rollade maakte het speciaal. Aardappelpuree zou al speciaal zijn geweest. 'Lamsloagn eerappels', zoals mijn oom altijd zei. Nu bleef het bij een maaltijd zoals ook op zondag werd geserveerd: soep, aardappelen, groente, vlees en een toetje. 's Middag was er bij de thee een chocolaatje en 's avonds bij de koffie een boterkoekje met amandelschaafsel.

Komt nooit weer terug.

Het was vroeger.

Toen we nog een gezin waren.

Jan en Hilda met de kinderen Lenting.