ijsco

Dan krijg je van mij een dikke ijsco.

Dat zinnetje, op een post van Facebook vriend, maakte gelijk het een en ander los in de grijze hersenpan. Ik wil nog niet van een AH-erlebnis spreken maar, ach het was het wel, bijna. Want wie zegt er nu nog: ijsco? Dan ben je toch direct terug in je jeugdjaren zo rond 1970.
In ieder geval was ik direct terug in de tijd.
We hadden thuis geen koelkast laat staan een vrieskist. Iets koud zetten gebeurde in de kelderkast. Tussen het voorhuis en achterhuis was een lage ruimte waar de weckpotten en kisten met aardappelen en dergelijke stonden. Daarvoor een kast ruimte met onder andere de potten met zuur, jam enz. en ook de snijbonen op zout in een grote Keulse aardepot.
Een ijsco die kregen we alleen bij speciale gelegenheden. Meestal bij mijn oma Landman. Dan werden die gehaald bij de familie (Ali) Roggen aan de overkant. Bij een loket zat een belletje en daarnaast hing een kaart van Caraco (?) met afgebeelde smaken. Natuurlijk waterijs, in mijn geheugen alleen oranje (ranja smaak) op zo'n dubbel stok: een dubbellikker zeg maar. Heette een andere ook niet sinassplit? Chocorock was voor mijn oma de vaste prik. Ik vond de split het lekkerst. Helemaal als er nog wat ijskristallen op de sinaasappel orange smaak zaten. Heel afentoe namen we een ijs in een plastic bekertje met een gombal onderin. Die eigenlijk nooit echt lekker was en waar de smaak ook heel snel af ging.
Later reed er ook wel eens een ijscoman op warme dagen langs die dan bij de borg, bij ons aan de overkant, bleef staan. Dat was vaak op zondag dus ging het aan ons voorbij (anderen hoeven voor ons  niet op de rustdag te werken, zei mijn moeder dan steevast). Dat was dan roomijs van een rol die in glimmende buis ging waar het ijs onder af gestoken werd. Daar ging dan een wafel onder en op. Al snel droop het ijs dan tussen je vingers door en was de wafel doorweekt. Het afsteken gebeurde op aanvraag dikker of dunner en des te dikker des te duurder dus: dubbeltje, kwartje of vijftig cent. De naam van de ijsman ben ik kwijt, het zou de krantenman Munneke geweest kunnen zijn.
Het was dus ijs van Caraco: met oa een apollo (bij de concurrent raket genaamd), vond ik smerig en ook de prikkebeen: zo'n schuif ijsje.
Of anders van Ola: met de vanillestick en de napolitana plus de drie verschillende cornetto's als favoriet.

Die Napolitana, moest dus eigenlijk een Italiaans ijs voorstellen maar daar voor moest je natuurlijk eigenlijk naar de Grote Markt in Stad (Groningen). Daar zat een Italiaanse ijssalon van Antonio Talamini. Zelf heb ik daar nooit een ijs gehaald.
Vaag staat me nog iets bij van een roomijsje in zilver verpakking (Vami-ijs?)...

Wat het extra leuk maakte in die tijd was dat er dus een ijstijd was. Grofweg vanaf de Pasen tot en met de aardappelrooi vakantie. Toen ik op de MAVO zat was het elk jaar weer afwachten wanneer bakker Neuring ijs had of anders bakker Zijl. Meestal ergens eind April.

Later veranderde dat allemaal toen iedereen diepvriezers kreeg en ook de ijsboeren aan huis kwamen met liters ijs in emmers en dozen vol met andere smaken.

Dat is allemaal niet aan mij besteedt. Ik krijg bij ijs maar ook milkshakes of ander koude dingen in mijn mond al snel een "brainfreeze".

Een brainfreeze of ijshoofdpijn wordt veroorzaakt doordat het gehemelte in contact is geweest met een koude substantie. De pijn is waarschijnlijk het gevolg van samentrekkende kleine bloedvaten, de pijn gaat echter meestal na enkele seconden weer weg, door de tong tegen het gehemelte aan te drukken.

In 2012 ontdekten wetenschappers de mogelijke oorzaak van ijshoofdpijn. Het zou komen door plotselinge versnelling van de bloedstroom in de hersenen na het contact met het ijskoude voedsel, waardoor hogere bloeddruk ontstaat die men als pijn ervaart. Maakt niet uit. Ik neem bij hoge uitzondering een lekkere .........ijsco!
https://www.youtube.com/watch?list=RDAG-AnOlWFKg&v=AG-AnOlWFKg

IJSCO's waar te koop in Slochteren rond 1970?
Hooghe huys, waar Grietje Dijkman toen woonde en er cafe was (met jaarvergadering ijsclub Slochterbosch want de uitbater deed ook de keet van de club)
Cafe Boxem, waar ook de gymnastiek uitvoering was en de jaarlijkse pluimvee show
Cafe Smit naast oom Jannes en tante Siena
Ali Roggen, ook voor klompen en groeten/fruit.
Cafetaria Vonk (what's n a name later door brand verwoest...)tov de Toren
Cafe Booy, vlak bij het zwembad
..... nog aanvullen.