melk

Melk
 

..Melk is de beste dorstlesser voor sporters. Brits onderzoek heeft uitgewezen dat melk het lichaam tot vier maal zo lang beschermt tegen uitdroging dan water of sportdrankjes. ....

 Dat las ik een keer in de T. Nou is de krant van wakker Nederland niet een wetenschappelijk instituut maar toch.

Net nu ik eigenlijk aan het minderen ben met de witte motor, en ik met joris drie pinter in mijn achterhoofd aan het bewegen ben, omdat het slijm bevorderend werkt, het effect heeft op de vertering plus het feit dat hele volksstammen niet tegen dit exportproduct bij uitstek van Nederland kunnen. De melk hier is prima en ik neem gewoon de volle vette variant. Ook karnemelk is in het midden oosten onder de naam laban te krijgen. Niet echt zuur maar heerlijk romig en zacht. Als ik karnemelk zeg denk ik eigenlijk aan zoep’n.
 
Ik ben een toetjes mens, al zo lang als ik me kan herinneren, en daar hoort ook Zoepenbrij bij. Lastig om het goed te maken want de om de een of andere reden (die ik toen ook niet wist) brande het snel aan als je de karnemelk al roerend aan de kook bracht en ook nog de bloem gelijkmatig moest verdelen. Net als ik me verbaasde over de strepen die achterbleven in de mok als je karnemelk dronk. Met een scheutje caravan werd het een kunstwerk wat ook nog eens lekker smaakte (de voorloper van yogidrink zeg maar).
 
 
De strepen die ontstaan na het leegdrinken van een glas karnemelk vinden hun oorzaak in de samenstelling van karnemelk. Karnemelk bestaat uit water, eiwit, zouten en melkzuur. Het melkzuur tast eiwitdeeltjes aan zodat ze in karnemelk tot grotere deeltjes samenklonteren dan in melk, tot wel duizend keer groter.
Bij het leegdrinken van een glas karnemelk blijven de eiwitdeeltjes aanvankelijk aan het glas kleven. De grootste en zwaarste deeltjes glijden het eerst naar beneden en schuiven de deeltjes die ze tegenkomen aan de kant of voor zich uit en er ontstaat een 'schoon' spoor op de glaswand.
 
 

 
 
Terug naar de melk. Toen ik bij mijn oom en tante inwoonde kwam de melk van boer Venema een paar huizen verderop. Thuis haalden we melk bij boer van der Veen. Ook met een speciaal emmertje. 
Wat me vooral bij is gebleven dat melk zo uit de koe kwam en dus schoon was maar dat rondom het melken en het vervoer er heel veel schoongemaakt moest worden. Het afnemen van de uiers met een sopje, voortrekken buiten de emmer en dan pas het melken kinderspel. Maar de emmer moest super schoon zijn, dan door een speciale zeef met doek om het in de grote melkemmer te gieten. Al die onderdelen moesten dus keer op keer schoongemaakt worden. Ze glommen je tegemoet al die aluminium delen op het droogrek. De zeefdoeken bleekten uit en roken fris en niet zurig wat je zou verwachten met al die zure melk delen.
 
 
Iedere zaterdag als we met het melkwagentje (een overdekte ijzeren hond)  de K. ter Laan straat inreden kwam op hetzelfde moment, of net iets later, van de andere kant een snackwagen de straat in. Melkboer Piet Zijl en zijn twee zaterdaghulpen kochten dan steevast 6 frikandellen. Waarna we de scherpe smaak wegspoelden met een drankje uit de eigen voorraad. 

Ik was een van die hulpjes, Peter Tamminga de andere. Later was ik als enig over en moest dus op zaterdagochtend om zeven uur aantreden om de kar op te laden. Kratten uit de koeling strategisch ingedeeld plaatsen binnen in. Gedurende de dag werden het dak van de kar voller, met kratten gevuld met lege flessen. Sommige huishoudens namen het niet zo nou en was de binnenkant en de hals nog vol met resten, yoghurt, karnemelk en melk. Een zure bedoening. De kratten in de kar stonden op kleur. Want de flessen hadden gekleurde doppen: blauw, groen, rood enz. Dat doet me gelijk denken aan een zaterdagmiddag dat we in paniek waren. De frikandellen moesten wachten, want we waren een fles kwijt. Een liter fles slagroom (goudkleurige dop) was verkocht als karnemelkse pap (lichtbruine dop). Maar nu we de K. ter Laan straat in kwamen en de bestellingenlijst doornamen zagen we dat de fles slagroom al weg was. Wie, waar en wat hadden we verkocht en de verkeerde fles afgeleverd. We kwamen er later achter en hadden vier kwarten opgeofferd om tot een liter te komen weer terug gehaald in ruil voor de karnemelkse pap.

Terug bij de winkel begon dan het schoonmaken. De vuile flessen die ingeleverd waren toonbaar maken was niet lekker, maar ook de binnenkant van de kar weer schoonmaken met chloor en jif was niet mijn favoriet. Omdat het zaterdag was moest ook de koeling helemaal leeg en schoon voor het restant aan melk terug gezet kon worden. Wachten was dan op twee klanten (altijd de zlefde!!) die altijd laat in de winkel kwamen voor ik de winkelkoeling kon doen en ook de laatste flessen melk opruimen (en dan nog de snijmachine). Soms gokte ik en dan kon ik dus twee keer de snijmachine doen en nog weer melk uit de grote koeling halen wat me dan weer op een standje van de baas kwam te staan.
 
Melk is goed voor elk maar soms had ik mijn buik er van vol.

(over melk en melk koken meer in een ander verhaal)