uitleg

Hij gaat er even echt voor zitten. Zet eerst, zoals de meeste Arabieren doen, eerst nog een keer zijn hoofddoek goed. 

Verdeelt eerst het doek netjes over links en rechts. De rood-wit geblokte keffiyeh even oplichten om de agaal goed op zijn hoofd te zetten. Een agaal is de zwarte band van geitenhaar wat het doek tegen wegwaaien moet behoeden. Eerst de vouw, een vinger diep op het voorhoofd drukken, zodat er een mooie gleuf onder de band vandaan glipt. Om dan, met een zwierig gebaar, een strakke vouw naar rechts achter over het hoofd draperen. Zo. 

“Ik ben om acht uur opgestaan”, zegt A. op mijn vraag hoe zijn zesde dag van Ramadan gaat. Zijn werkdag is volgens afspraak van 9 tot 3. “ Want het eerste gebed was om kwart over vier en het tweede gebed bij zonsopkomst een uur later. Dus toen ben ik weer gaan slapen. Vandaag stop ik ga ik iets voor drie uur weg zodat ik met Asr (het middag gebed) thuis ben”. De vastendag begint dus ruim voor zonsopgang met het uitspreken van de intentie (niyya). Daarna wordt het eerste gebed van de dag (al-fajr) verricht. De vastendag eindigt bij zonsondergang. Het vasten wordt verbroken, totdat de volgende dageraad weer aanbreekt. 

Op z’n bureau ligt een stukje zoethout. Het zit nog in de verpakking.  Het vasten wordt sawm genoemd. Dit houdt in dat veel moslims op deze tijden niet eten, drinken, roken en dat ze zich ook onthouden van seks. Sommigen vinden het kauwen van kauwgom al niet kunnen.  Maar A. sappelt op een stukje zoethout, dat mag dan weer wel. 

“ Na het middaggebed ga ik even een dutje doen om wat energie op te doen voor de avond.

Eerst is er gebed om iets over zessen gevolgd door het breken van het vasten. Je weet het vasten werd door Mohammed gebroken na zonsondergang met een oneven aantal dadels en een glas melk. Veel moslims volgen dit voorbeeld nu maar anderen vervangen melk door lichte soep. Dan is er het uitgebreide avond gebed. Dit kan wel een uur duren. Dan iftar. Meestal ga ik bij vrienden langs. Gisteravond gingen we met de familie om elf uur dineren.”

Ik vraag hoe hij Ramadan beleeft. Hij wijdt uit over van alles en nog wat rond het gevoel van Ramadan. Als ik vraag naar Garangao betrekt zijn gezicht. “Weet je, het is heel goed om kinderen bij Ramadan te betrekken. Maar het mag geen gewoonte worden. Dat het belangrijker wordt dan het vieren van Ramadan”. Garangao is een soort Sint Maarten wat op de helft van Ramadan gevierd werd in Qatar. Vandaar dat ik er naar vroeg.

A.  is ondertussen begonnen met een uitleg over het belang van de laatste tien dagen van het vasten. “ You know Laylat al-Qadr, Night of Destiny”? Ik knik maar vraag eerst nog even naar het bidden zelf. Er is geen vast gebed maar het bidden is in deze maand nog belangrijker dan normaal (onderdeel van de vijf zuilen van de Islam). “Nee ik heb geen vast gebed maar ik vraag om leiding, om vergeving, en om een beter mens te mogen zijn”. De gebeden zijn in de laatste tien dagen nog intenser. Dan is vijf uur, zes uur  bidden (dus net zo lang als zijn werkdag!) niet vreemd voor A. 

“ We weten niet wanner de waardevolle nacht valt. Kan zijn op de 21-23-25 of 27^e dag van Ramadan. Het is dan een hele rustige nacht, zonder wind en wolken. Ook in je hoofd is het helder. Die ervaring is speciaal”. 

Ik kijk nog ee keer naar z’n gezicht. De donkere ogen boven de zwarte baard glimmen. Hij heeft geen ‘krent’ op zijn voorhoofd zoals veel fanatieke moslims hebben. Een verkleuring op het voorhoofd vanwege het veelvuldig de grond aanraken bij het bidden. Maar ik heb toch wel meer inzicht gekregen in de beleving van Ramadan.

Als even later de oproep voor Dhur, middag gebed, door het gebouw klinkt weet ik zeker dat hij al weer aan het aftellen is naar Asr, de tijd om naar huis te gaan. Ramadan is zeer bepalend in het ritme van de maand April dit jaar. Volgend jaar schuift het op, want het volgt de maankalender, en is dan al in het laatste deel van Maart. Inshallah of zoals vroeger over bij stond D.V. deo volente, wanneer God het wil.