a dutch design: usb-klomp

Een klomp(zonder zeiltje).

Nou breekt mijn klomp dacht ik. Want ik heb toch heel wat op klompen gelopen, maar toen een collega vroeg hoe zit dat nou met de klomp schoot mijn engels en mijn kennis over de klomp te kort.
Dus op zoek:
De klomp (clomp of holleblock zijn andere benamingen in het Vlaams) is eigenlijk een schoen van hout. Sinds de Middeleeuwen, in grote delen van Europa, gedragen door vooral arbeiders maar met name boeren. Het is een werkschoen bij uitstek. Voor wie er kunst in ziet: de oudste afbeelding van een klomp is te zien op een 15de eeuws altaarstuk van Baegert in de Propsteikirche S. Johannes Baptista van Dortmund.
Van vroeger ken ik eigenlijk een aantal verschillende soorten klompen: de gewone gele klomp, de tripklomp en de zweedse klomp. Ongeverfde klompen waren er niet veel meer als ze er nog waren dan werden ze schoongeschuurd met grof zand of schelpgruis. Maar over het algemeen waren er de geel gelakte klompen. De tripklomp is een laag uitgesneden klomp. Kenmerkend is het leertje over de wreef. De zweedse klompen hadden alleen een onderkant van hout en een leren bovenkant.
In heel veel landen bestaat het beeld dat Holland bewoond wordt door mensen die op klompen lopen en van molen tot molen gaan ondertussen Ajax scanderend en wiet roken. Dus maar weer uitleggen dat het gaat om Nederland, hoe molens werken, dat er meer goede clubs zijn en dat het gedoogbeleid raar is. In de souvenier-industrie mogen dan wel veel klompen gemaakt, niet alleen van hout, zelfs van (nog zoiets bekends over gans de aardbol) Delfts blauw aardewerk, maar tegenwoordig zie je vooral klompen op het platteland. Yes, polder is also a Dutch word.
Het lopen op klompen vraagt een speciale techniek. Iemand die nog nooit op klompen heeft gelopen zal er de nodige moeite mee hebben en als je harder wil gaan al snel de klompen verliezen. Dit is de truc: door bij het optillen van de voet de tenen te krommen blijft de klomp ‘kleven’. Als je vaak op klompen loopt doe je dit onbewust. Maar in het begin is het lastig en.... pijnlijk. Meestal krijg je last van de wreef of als de klomp onvoldoende kleeft land je met de hak op het achterstuk. Het went echter snel en als je dan veel op klompen loopt heb je een dikke rand van eelt op de wreef.
Klompen worden meestal van populierenhout of wilgenhout gemaakt. Dit wordt machinaal gedaan, op de meeste machine links en rechts tegelijk in dezelfde (centimeter)maat. Het verschil in hout is minimaal voelbaar. Toch zou ik zeggen is de populieren klomp wat taaier zeg maar harder, dan het hout van de snel groeiende wilg. Een wilgenhouten klomp wil nog wel eens splijten op de kap. Met een ijzerdraadje of een speciale brede draad kun je dan nog wel verder maar is de klomp niet meer dan spatwater dicht. Klompen zijn niet alleen lekker warm maar ook veilig. Menig keer ben ik gered door de klomp als een koe op mijn voet ging staan of als er iets disselboom viel.
Ik weet nog wel dat ik mijn eerste klompen kreeg toen we bij mijn oma waren. Samen met mijn moeder stak ik de weg over naar de winkel van Roggen. Ali Roggen was de groentenman van Slochteren die niet zoveel aan ons verdiende want we aten alles van eigen tuin. Maar zijn moeder of schoonmoeder daar wil ik af zijn had een winkel aan de voorkant en daar verkochten ze in de zomer ijsco’s en het hele jaar door klompen. Handig want klompen slijten als je veel op harde ondergrond loopt redelijk snel. En dan komt het vervelende. Je kunt op je klompen aanvoelen wat er komt: een gat in de zool meestal net onder de bal van de voet.
Het vervelende is dat een klomp met een dunne zool eigenlijk het lekkerst loopt. Vooral ook omdat je voet zich in de klomp heeft gesettled. Net als met je spijkerbroek net als hij echt lekker zit valt er een gat onder de billen. Sommigen, zoals mijn vader deed, dragen leren muiltjes in de klompen. Daardoor sluiten de sokken minder snel. Wanneer je veel op klompen loopt heb je snel een gat in je sok op de hiel.
Zelf doe ik meestal kranten in de klomp, een dun laagje net als een soort inlegzooltjes. Dat zit lekker en neemt ook wat vocht op. Omdat ik nog wel eens met blote voeten in de klompen liep waren de kranten nodig om de sokken schoon te houden.
Klompen worden door de kenners beoordeeld als een warme en veilige manier van voetbedekking. Waarom de klompen traditioneel in een gele kleur gelakt worden met van de simpele versieringen weet ik niet. Het heeft me behoorlijk wat tijd gekost om in de ‘versiering’ schoenveters te zien. Alleen de de klompen uit de souvenirindustrie zijn vaak beschilderd met molens/tulpen. Bij speciale gelegenheden zoals landbouwdagen, landbouwmechanisatiedagen, veetentoonstellingen en dergelijke zie je nog wel eens speciaal beschilderde klompen. En tegenwoordig ook bij motorcrossen of bepaalde popconcerten zoals de Zwarte Cross. Mijn ouders gingen met een groep van de ijsclub Slochterbosch eind jaren zestig ook op klompen naar de kampioenschappen langebaan in Deventer of Heerenveen. Dit gebruik is bij schaatsen nog steeds in ere hoewel de wedstrijden nu onder dak zijn: minder guur maar nog steeds koud.
Uit de boeken haalde ik nog dit feitje: Door de week droeg men doorgaans ongeschilderde klompen. Bij de kerkgang was dat anders; de "mansklompen" zijn zwart geschilderd en de "vrouwsklompen" zijn naturel gelakt met een bloemmotief.
In Nederland houden anno 2008 nog maar een handjevol klompenfabrieken zich dagelijks bezig met productie van traditionele houten klompen. Enkele daarvan zijn: Klompenmakerij Nijhof in Enter,Klompenfabriek Nijhuis B.V. in Beltrum, Klompenfabriek Traa in Liempde, Klompenmakerij & Museum Roesink in Borne en Klompenfabriek van de Laar in Sint-Oedenrode.
Uitdrukkingen:

Met de klompen van het ijs blijven.
Zich met iets niet inlaten.
Zijn klompen wegzetten.
Dood gaan.
Dat zal mijn klomp niet roesten.
Dat kan me niks schelen.
Dat heb ik nog nooit op een klomp horen spelen.
Dat is toch al te gek.

http://www.clogwild.com/
http://home.hetnet.nl/~sixties/LYRICS/1969/6906212012.html


ps.
Ook heb ik een speciaal paar klompen met plankjes er onder om een paadje te egaliseren of een zaaibedje te maken.


http://www.nederlandseklompen.nl/pages/usb_klompen.html