van oeckelenorgel

de slochterkerk + toren vanaf het kerkhofpad bij de pastorie gezien in 1928


Het kerkorgel.
Jarenlang ging ik zondags ter kerke in de oude kerk van mijn toenmalige woonplaats Slochteren: dat wil zeggen de Nederlandsch Hervormde Kerk . Eigenlijk is de huidige kerk een overblijfsel als onderdeel van een nog oudere kerk ver voor de Reformatie. Het idee is dat dit een deel (transept = dwarspand tussen het schip en koor) is van een kruisbasiliek, die al voor 1300 op deze plek gestaan moet hebben . De vorm van een kruis bij een kruiskerk voor katholieke kerken werd toen veel gebruikt maar over dit deel van de (roomse) geschiedenis is slechts weining tot niks beschrevens bewaard gebleven. Alleen de huidige kerk rest. Deze ligt, met een kerkhof deel, nog steeds hoog tov het achterland richting de Siepsloot. De toren is gebouwd omstreeks 1300 en heeft een hoogte van +/- 36 meter, zodat je de Slochtertoren al van grote afstand kunt zien (Sappemeer, Noordbroek, Lageland, bijvoorbeeld).
Ik moest hier aan denken toen ik las dat de NH-gemeente van Slochteren een subsidie van ruim 80.000 euro tegemoet kan zien voor de restauratie van het orgel in de kerk. Meestal werd dit orgel toen bespeeld door Jannes van der Kamp. In het dagelijks leven leraar op (een huishoud-) school en in zijn vrije tijd druk met kerk(koor)muziek. Toen was de kerk nog een grijze klomp cement (aangebracht na de brand in 1880) achter een bouwvallige toren. Nu ik er langer over nadenk was smid Baar soms ook organist. Wie viel er eigenlijk in bij ziekte? Ik herinner me dat de organist schuil ging achter een (groen?)gordijntje waar we vanuit onze vaste plek in de kerk: in de laatste bank voor de kerkeraad met de kerkvoogden precies zicht op hadden. In ieder geval is van der Kamp sinds 1965 vaste bespeler van het Oeckelenorgel.
Volgens het Dagblad van het Noorden betreft de subsidie 70 procent van de totale kosten. De restauratie van het Van Oeckelenorgel zal worden uitgevoerd door Orgelbouw Pels & Van Leeuwen uit 's-Hertogenbosch. Het bedrijf van Mense Ruiter Orgelbouw te Zuidwolde, die gedurende vele jaren het onderhoud van het orgel uitvoerde, zit met een sterk gevulde orderportefeuille en is niet in de gelegenheid om de restauratie voor 31 december 2010 uit te voeren. Die datum is een voorwaarde voor het ontvangen van de omvangrijke subsidie, aldus het Dagblad.
Petrus Van Oeckelen maaakte waarschijnlijk een eenklaviersorgel in de kerk van Slochteren in 1855. Helaas ging dit ging bij de brand in 1880 verloren. In 1895 bouwden de gebroeders Van Oeckelen uit Glimmen het huidige orgel . Het werd in de loop der jaren slechts enkele keren (deels) schoongemaakt. Waarschijnlijk is het front (ontworpen en) uitbesteed aan een (Duitse?) firma, wat een quasi Hoofdwerk-Bovenwerk Pedaalfront met Lodewijk XV-achtig snijwerk opleverde, waarachter een éénklaviers orgel met tien stemmen onder een eenvoudige afdekking schuil gaat. Het orgel heeft twee zijtorens, een middenstuk en twee verdiepingen van elk drie torens en een ornamen. Vleugelstukken met bladwerk en voluut. Op beide zijtorens zijn twee staande figuren te vinden; links: met opengeslagen boek, lezend; rechts: met dicht boek in de handen. De vazen en de beelden zijn zilverkleurig; de lier en orgelkast zijn bruin.

In ‘mijn’ tijd zaten er tussen de 80 en 100 mensen in de kerk. Op speciale dagen zelfs meer. Zoals met Dankdag voor gewas en arbeid of met Kerst of met zangdiensten. Later werd het zondagbezoek steeds minder. Sinds 1 mei 2004 is de Nederlandse Hervomde Kerk met de Gerofemeerde Kerken in Nederland (+ de Evangelisch-Lutherse Kerk) opgegaan in de protestantse kerk in Nederland. In 2005 is men begonnen met het samen op weg (SOW )proces met de Gereformeerde Kerk Schildwolde. De kerk aan het pad in het verlengde van de Geertsemaheerd, de Slochtermeenteweg. Aan het eind van dit pad voor de Slochterdijk woonde vroeger mijn opa en oma Lenting. Het kerkje stond toen bekend als de Synodale (Gereformeerde) kerk als onderscheidend van de even verder op gelegen Vrijgemaakt(e Gereformeerde) kerk, aan de Hoofdweg in Schildwolde. Er zijn nu afwisselend diensten in beide kerken van Schildwolde en Slochteren. Ben benieuwd of het orgel nu anders klinkt dan vroeger en of het anders gaat klinken na de restauratie. Net als ik ook nog steeds heel erg benieuwd ben of er in de directe omgeving van de kerk niks te vinden is van de beeldenstorm of van de vroege roomse tijd in Slochteren.
Zelf wilde ik graag trompet spelen. Dit zou betekenen dat ik naar de muziekschool moest. Mijn moeder besloot, waarschijnljk om financiele redenen, anders en ik mocht op orgelles. Dan kon onze buurman Slump als leraar optreden. Onze echte buurman Schipper was ook organist, zijn repetities konden we goed horen op de gang, maar hij speelde (als lid van de Apostolische Gemeente) vooral uit het werk van Johannes de Heer en dat vond mijn moeder minder geschikt. Dus een huis verder en bij de Vrijgemaakte Slump, in het dagelijks leven uitrijder bij een houthandel. En er kwam in de woonkeuken in het deel tussen de keuken en de woonkamer bij ons thuis een traporgel: harmonium.
Echt aanleg had ik niet dat was al snel duidelijk maar met veel oefenen kon ik toch liederen van Bach en melodietjes uit de de liedbundel spelen. Later had ik wel enig voordeel van het feit dat ik de muziek kon lezen toen ik op de HAVO(top klas van de Nijenborg) verplicht blokfluit en zang kreeg. Ook later op het CIOS en ALO bij de lessen muziek en bewegen kwam dit nog wel eens van pas. Later leek het me ook leuk om bas te spelen maar dit is er nooit van gekomen. Ook de terugkerende idee om trompet te spelen niet. Maar goed orgelspelen zat er niet in. Het consequent aanhouden van de maat, de beide handen die verschillende dingen moesten doen en, op het electronische hammond orgel, ook nog voetpedalen erbij. Ik kreeg het er niet in en na een jaar of zes zeven schat ik gaf ik het echt op. Tot op dit moment kan ik dan ook niet een melodietje uit mijn hoofd spelen en slechs met een hand een beetje de melodie lijn in een keer doen. Aan mij is geen organist verloren gegaan.
NAV. Nu ik het opgetikt heb vraag ik me toch af wanneer die verbeteringen, restauraties en andere aanpassingen in de kerk zijn geweest. Maar ik heb me voorgenomen om het erfgoedpad op 14 Juli te volgen en wellicht krijg ik dan antwoorden op de vele vragen. Leuk toch dat selectieve geheugen.

1 http://nl.wikipedia.org/wiki/Nederlandse_Hervormde_Kerk
2 http://reliwiki.nl/index.php?title=Slochteren%2C_Hoofdweg_108
3 http://www.dvhn.nl/nieuws/noorden/groningen/article4811199.ece
4 http://www.arpschnitger.nl/orgelsindrenthe.nl/nederlands/oekelen.html
Dispositie: -Prestant 8 -Violon 16 disc -Bourdon 16 Bas/disc -Holpijp 8 -Viola Gamba 8 -Octaaf 4 -Fluit 4 -Quint 3 – Octaaf 2 -Trompet 8 Bas/disc.
5 http://www.gereformeerdekerkschildwolde.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=50&Itemid=62
6 http://nl.wikipedia.org/wiki/Hammondorgel